فلسفه خانه تکانی سال نو - وبلاگ سمیه

به گزارش وبلاگ سمیه، حداقل یک ماه قبل از سال نو، خانواده ها نظافت کامل بهاری یا همان خانه تکانی را شروع می نمایند که معمولا باید قبل از شروع سال تازه به سرانجام برسد. مبلمان باید جابجا شوند، سطوح تمیز و صیقلی شوند، کمد ها تمیز و مرتب و پرده ها شسته شوند. به طور خلاصه، همه چیز در خانه باید تمیز و درخشان شده و تمام چیزهای بلا استفاده دور ریخته شوند. با ورود به سال تازه، ایرانیان در کنار خانه تکانی و خرید پوشاک نو سعی می نمایند ارتباطات خانوادگی خود را نیز تتازه نمایند و تمام کدورت های سال گذشته را کنار بگذارند و اختلافاتشان را حل و فصل نمایند.

اما علت ایجاد سنت خانه تکانی و نظافت بهاری چیست و چقدر قدمت دارد؟ این فرهنگ ریشه در دو سنت قدیمی دارد که به دوران باستان، تا 3000 سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد. در عین حال، به نظر می رسد خانه تکانی بهاری بخشی مهم از طبیعت ما به عنوان یک انسان محسوب می گردد.

خانه تکانی و علم بیولوژی

نظافت بهار بیش از هر چیز با بیولوژی انسان ارتباط دارد. در روزهای سرد زمستان فعالیت و انگیزه کمتری داریم و علت خوبی هم برای بروز این حالت وجود دارد. رفتار ما انسان ها وابسته به چرخه فصول است. به علت کمبود نور خورشید در طی روزهای خسته نماینده زمستانی، مغز ما مقادیر بیشتری ملاتونین فراوری می نماید. ملاتونین ماده شیمیایی است که باعث بروز بی خوابی می گردد. سطح ملاتونین به مقدار و دفعات قرار گرفتن در معرض نور خورشید وابسته است. هرچه زمان بیشتری را در خارج از محیط خانه سپری کنیم، هورمون خواب آلودگی یا ملاتونین کمتری فراوری می کنیم. بعضی بر این باورند که خانه تکانی به معنای بیدار شدن روح و روان از خواب ناشی از ملاتونین است.

سنت خانه تکانی

در اینجا چند مورد از ریشه های احتمالی خانه تکانی بهاری و دیدگاه امروزی نسبت به این سنت باستانی را آنالیز می کنیم.

نوروز، جشنواره ایرانیان باستان

نوروز را به عنوان سال نو ایرانی که در اولین روز بهار جشن گرفته می گردد، می شناسند. ایرانیان هنوز قبل از شروع سال نو خانه های خود را تمیز یا به اصطلاح خانه تکانی می نمایند. این عمل آیینی نمونه اولیه خانه تکانی بهاری است، جایی که تمام بخش های خانه تمیز و براق می شوند. جشن نوروز به مدت دو هفته برگزار می گردد و مردم هنگام برگزاری جشن اغلب برای ملاقات با یکدیگر به خانه های هم می فرایند. گرچه خانه تکانی به عنوان یک سنت قدیمی ایرانی شناخته می گردد، اما این نظافت بهاری به بیش از 3000 سال قبل از میلاد باز می گردد. بعلاوه، نظافت بهاری در اسکاتلند و ایرلند نیز مشاهده شده است.

سنت نظافت بهاره یهودیان

بعضی از محققان ریشه تمیزکاری بهاری را به عادت باستانی یهودیان مربوط می دانند که طی آن فضای خانه برای جشن عید فصح (پسح) یا فطیر (معمولا 29 فروردین) تمیز می گردد.

نظافت بهاره در بخش های شمالی اروپا و آمریکا

در بیشتر منطقه ها شمالی آمریکا و اروپا، جایی که آب و هوا قاره ای و کاملا مرطوب است، رسم نظافت بهاره یک عمل کاملا کاربردی بوده است. اواخر زمستان تا اوایل بهار برترین زمان برای زدودن گرد و غبار کامل از خانه بود، زیرا در این بخش از سال هوا به مقدار کافی گرم شده است و دیگر نیازی به استفاده از وسایل گرمایشی نظیر شومینه وجود ندارد. از طرفی، خنکی هوا در این ایام می تواند جلوی هجوم حشرات را بگیرد. در چنین شرایطی، مردم دیگر مجبور نبودند خانه های خود را گرم نگه دارند، در نتیجه با یک نظافت کلی از شر دوده و خاکستر ناشی از وسایل گرمایشی تا سال آینده خلاص می شدند.

نظافت بهاره و سنت های کاتولیک

طبق آداب و رسوم کاتولیک ها، محراب کلیسا در پنج شنبه مقدس، درست قبل از جمعه نیک کاملا پاکسازی می گردد. کلیسای ارتدکس یونان در اولین روز لنت یا روزه بزرگ که به دوشنبه پاک معروف است، مردم را به نظافت بهاره را تشویق می نماید. اگرچه تمیز کردن محراب ها ممکن است تعریف دقیقی از نظافت بهاری نباشد، اما می تواند منجر به ترغیب نظافت سالانه خانگی در سراسر جوامع مسیحی گردد.

ریشه های نظافت بهاره در سنت های چینی

قبل از سال نو چینی، چینی ها تعطیلات نینیابات (Ninyabaat) را جشن می گیرند. این جشن معمولا در بیست و هشتمین روز از ماه دوازدهم تقویم قمری شروع می گردد. ماهیت این سنت، پاکسازی خانه از بدشانسی ها و ناخوشی هاست که همراه با بیرون ریختن زباله ها و لوازم بلا استفاده برای هماهنگی بیشتر با روش های فنگ شویی، صورت می گیرد. صاحبان خانه های سنتی بودایی و تائوئیست پیش از سال نو چینی از مجسمه ها و محراب هایشان تقدیر می نمایند. تزئینات قدیمی محراب یا کاملا پاک شده و یا تزئینات تازه ای جایگزین آن ها می شوند.

مزایای سلامتی خانه تکانی

نشستن در یک فضای پر از گرد و غبار هیچ یاریی به سلامتی نمی نماید. اما خانه تکانی می تواند چندین مزیت غیر منتظره برای سلامتی داشته باشد.

کاهش حساسیت و آلرژی

آلرژی یکی از دلایل قانع نماینده برای خانه تکانی است. طبق آنالیز بنیاد آسم و آلرژی آمریکا، بیش از 20میلیون آمریکایی از آلرژی به ریزگردها رنج می برند. نظافت بهاره فرصتی عالی برای رهایی شما از شر این عوامل موثر در ایجاد عطسه است.

فعالیت جسمانی

طبق شورای کنترل کالری، یک فرد 115کیلویی می تواند در حالی که یک ساعت مشغول تمیز کردن خانه است، 205 کالری بسوزاند. بعلاوه، خانه تکانی می تواند به شما یاری کند تا غذاهای سالم تری را انتخاب کنید. محققان در دانشگاه مینه سوتا دریافتند که افراد مورد مطالعه که در یک اتاق تمیز و منظم قرار گرفته اند بیشتر از کسانی که در یک اتاق نامرتب هستند، میان وعده سالم تری انتخاب می نمایند.

سلامت فکر

معمولا شلوغی و نامرتبی میز کار و یا محیط پیرامون مان بر افزایش آشفتگی فکری و عدم تمرکز ما موثر است. بر اساس یک نظرسنجی انجام شده به وسیله سازمان بهداشت اسکاتلند، معین شد که عمل تمیز کردن خود باعث کاهش 20 درصدی استرس و اضطراب می گردد. مواد شوینده حاوی اسانس لیمو نیز می توانند در بهبود روحیه شما موثر عمل نمایند.